Memoria Historikoa

Benigno Hierro Pinedoren gorpuzkiak, Euskadiko Alderdi Komunistari atxikia eta 1937ko apirilaren 7an Barazarreko frontean hila, Amorebieta-Etxanoko hilerrian berreskuratu zituzten 2023an.

Gaurko egunez, duela 40 urte GALek Santi Brouard hil zuen bere mediku kontsultan. Bost urte geroago, Josu Muguruza hil zuten.

Hemendik aurrera, Jose Ramon Andraren obra Memoriaren Eguneko omenaldiak egiteko lekua izango da Bilbon.

Bilboko Udalak, Bakegintza eta Bizikidetzarako Bilboko Foroarekin eta udalbatzako ordezkariekin batera, "terrorismoaren eta indarkeria politikoaren biktima guztiak" omendu ditu, Casilda Iturrizar parkeko monolitoaren inguruan egindako ekitaldian.

Memoriaren Egunaren harira Bilbon egindako ekitaldian Imanol Pradales lehendakariak azpimarratu duenez, "balio horien gainean bakarrik eraiki ahal izango dugu gure herriaren etorkizuna, hemen bizitakoa berriz gertatu ez dadin".

Gainera, gaztearen hilketaren atzean urteetan eraikitako bertsio ofiziala salatu dute berriz ere. Urzelairi guardia zibil bat hil izana leporatu zioten, baina gerora Bilboko epaitegi militarrak guardia zibil bat jo zuen hilketa horren erantzule.

Eneko Goia alkateaz gain, udal taldeetako ordezkariek eta Lorenzo Motosen familiak ere parte hartu dute. Dagoeneko 30 dira terrorismoak eta biolentzia politikoak hildakoen omenez Donostiako Udalak jarritako plakak.

Nihon Hidankyo gobernuz kanpoko erakundea saritu du Norvegiako Nobel Batzordeak. Azpimarratu duenez, "tabu nuklearra" sortzen lagundu zuten Hiroshima eta Nagasakiko herritarrek, baina hori desagertzen ari da, eta mehatxua gero eta handiagoa da.

Konstituzioaren kontrako ikurra ez dago ikusgai jada Gasteizko justizia jauregi izandakoan. Eraikina eraberritze lanetan dago, eta lanok baliatu dituzte Memoria Demokratikoaren Legea betetzeko.

1936an frankistek hil eta Otsoportilloko leizera bota zituztenak gogoratu eta omendu dituzte gaur Urbasan. Demokrazia eta askatasunaren printzipioak defendatzeagatik hil zituztela azpimarratu dute. 88. urteurrenean gertaera oraindik guztiz argitu gabe eta mina erreparatu gabe daudela salatu dute.

Tropa aliatu angloportuguesak hirira sartu, su eman eta suntsitu zutenetik 211 urte bete direnean, Udalak eta herritarrek lore eskaintza bat egin diete biktimei, zorigaiztoko 1813ko gau hartako gertakarien birsorkuntzaren atariko gisa.

Larunbat honetan egindako ekitaldi instituzionalean, frankistek fusilatu zuten Manuel Azconaren familiaren sufrimendua ekarri du gogora haren bilobak.

Ermuko Udalak ETAk hildako Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia eta Sotero Mazo ile-apaintzailea gogoratu ditu ostiral honetan, eta memoriaren ondarea zabaltzeko deia egin du, belaunaldi berriek ETAren terrorismoa zalantzan jar ez dezaten.

Polizia-indarkeriaren biktima baten omenezko lehenengo plaka jarri dute gaur Bilbon. Francisco Javier Nuñezen omenez izan da. Matematikako irakaslea zen eta poliziak torturatu eta 13 egunera hil zen, 1977an. Familiak eskertuta jaso du omenaldia.

Gabriel Le Senne (Vox) Balear Uharteetako Parlamentuko presidenteak Mercedes Garrido eta Pilar Costa diputatu sozialistak eta Ganberako Mahaiko kideak kanporatu ditu osoko bilkuratik, hildako errepublikarren argazkiak erakusteagatik, Memoria Demokratikoaren Legea indargabetzeko saioan.

Gogora Institutuak, Bilboko Udalak eta elkarte eta fundazio historikoek eta talde memorialistek antolatutako ekitaldia izan da. Hildako gudarien hainbat senidek hitz egin dute, eta lore eskaintza egin dute.

Bigarren Mundu Gerran Sara eta Bera artean iheslariei muga zeharkatzen lagundu zien. Pertsona askori lagundu zien berak sortutako pasabide batetik Lapurditik Nafarroara heltzen.

Arrotxapean atxilotu zituzten 1936an, eta ez zuten haien berririk izan 2022an aurkitu zituzten arte. Monolito bat eta eskultura bat inauguratu dituzte haien omenez.

Eguzkik eta Gladys Gogoan elkarteak deituta, dozenaka lagun bildu dira Cristina Enea parkean Venezuelan jaio baina 4 urte zituenetik Donostian bizi izan zen ekologista gogoratzeko. Guardia Zibilak hil zuen, nuklearren eta Bardeako tiro-eremuaren aurkako protesta batean, Tuteran, duela 45 urte.