"Pisu zomorrodunak" deitzen diete, baina okupatutako etxeak salgai dauden iragarki hauen atzean errealitate ezezagun eta gogorra ezkutatzen da: zorrak edo hipoteka ordaindu ezin izan duten pertsonak bizi dira. Etxegabetzeen aurkako plataformek praktika hau erabat espekulatzailea dela salatzen dute.
Higiezinen agentzien atariek gero eta pisu gehiago iragartzen dituzte "legez kanpoko kupatzaileekin" salgai, eta negozio hori Euskal Herrira ere iritsi da. Idealistaren arabera, Estatuan okupatutako 20.000 etxebizitza daude salgai; 150 EAEn eta 68 Nafarroan.
"Etxebizitza larrialdiari" aurre egiteko 12 neurri "ausart" aurkeztu ditu Espainiako gobernuburuak. Besteak beste, alokairu publikoa egiteko bi milioi metro koadro utziko dituzte Estatuko Etxebizitza Enpresaren esku, eta jabeak eta maizterrak babesteko berme publikoko sistema sortuko dute.
Urtea hastearekin batera, zerbitzu eta produktu guztien tarifak eguneratuko dira. Elektrizitatea eta gas naturala dira gehien igoko direnak, eta hipotekak dira jaitsiko diren bakarrak. Pentsioak % 2,8 altuagoak izango dira, baina gutxieneko soldatak izoztuta hasiko du urtea.
Horrela, interes-tasek 2023ko martxotik mailarik baxuenean itxiko dute urtea. Lagardek onartu du 50 puntuko murrizketari buruzko "proposamenak" eztabaidatu dituztela gaurko batzarrean, baina azkenean 25 puntukoa aho batez onartu dute.
Merkatuan jarri diren etxebizitzen prezioek % 26 egin dute gora Euskal Autonomia Erkidegoan eta % 42 Nafarroan, 2015etik. Hala ere, oraindik ez dira iritsi 2007ko mailara. Salerosketa kopuruak eta hipotekek ere ibilbide bera jarraitu dute urte hauetan guztietan.
Hipoteka aldakorrak kalkulatzeko erabili ohi den indizea % 2,986an dago. Europako Banku Zentralak interes tasak jaitsiko dituen astean iritsi da marka.
Iaz garai honetan % 4tik gora zegoen kokatuta hipoteka aldakorrak kalkultzeko gehien erabiltzen den indizea. Abuztuko behin behineko datua % 3,170koa da, bost hilabetez jarraian jaisten joan ondotik.
Cermelliren arabera, hipoteken beherakadak eta inflazioaren moteltzeak eragin dute hori. "2025-26an Euriborra % 1,5-2 artean mugituko da, baina ez ditugu 2018-19 urteetako % 0 inguruko interes-tasak izango", adierazi du.
Horrela, 30 urterako 150.000 euroko hipoteka aldakor batek, % 0,99ko diferentziala gehi Euriborra duenak eta bere interes-tasa berrikusi behar duenak, jaitsiera txiki bat izango du bere kuotan, hilean 56,6 eurokoa; hau da, ia 680 euro urtean.
Honenbestez, Auzitegi Gorenak Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak apirilaren 25eko epaian ezarri zuen doktrina onartzen du. Bertan nabarmentzen zuenez, klausula baten baliogabetasuna ezartzen duen ebazpena irmo bihurtzen den egunean jabetzen da kontsumitzailea haren irregulartasunaz.
Bestalde, Eurogunerako batez besteko inflazioaren aurreikuspenak % 2,5era igo ditu institutu jaulkitzaileak 2024an eta % 2,2ra 2025ean, bi kasuetan bi hamarren gehiago. Beraz, 2026ra atzeratu du prezioen egonkortasunaren helburua, % 1,9ko inflazioa izango baita.
Hipoteka aldakorren erreferentziazko indizea bigarren hilabetez jarraian jaitsi da aurten, baina adituek aurreikusi dute egonkortu egingo dela Europako Banku Zentralaren hurrengo urratsen zain.
Urteko hirugarren hilabetean, Euskadin mota guztietako finken gaineko 1.708 hipoteka sinatu ziren. Hipoteken batez besteko zenbatekoa 165.044 eurokoa izan zen.
Leire ALberdi Kontsumitzaileen Elkarteko abokatuak hipoteka gastuei lotutako oinarrizko kontzeptuak errepasatu ditu, eta erreklamazioa egiteko baldintzak azaldu ditu.
Ameriketako Estatu Batuetako (AEB) Erreserba Federalak % 5,25 eta % 5,5 artean utzi ditu interes tasak, eta ez du uste egokia denik horiek jaistea inflazioa % 2ra hurbildu arte.
Bizi Baldintzen Inkestaren arabera, azken hamarkadan nabarmen hazi da pobrezia energetikoak jotako etxebizitzen kopurua: % 7 pasatxo zen 2012an, eta % 20ra igo zen 2023an. Biztanleriaren laurdenarentzat zama handia dira hipoteka, alokairu edo berogailu gastuak.
Europako Batasuneko Justizia Auzitegiak argitu du hipoteka gastuak erreklamatzeko preskripzio epea ez dela kontatzen hasten gastuak ordaindu zireneko datatik.
% 0,60 puntu igo da aurreko hilabetearen aldean, eta maximoetan kokatu da azken lau hilabeteetatik, Europako Banku Zentralak (EBZ) bere diru-politikan emango dituen hurrengo urratsen zain.
Horrek esan nahi du beste gorakada bat izan dela urtarrilean erregistratutako % 3,609arekiko, eta aurreko urteko % 3,534arekin alderatuta, berriz, gora egin duela.
Bigarren seihilekoan aurreikusten du interes tipoen jaitsiera, baina azpimarratu du ez direla itzuliko lehengo mailara, nabarmenduz hura ez-ohikoa izan zela
Guztira, 19.181 hipoteka sinatu eta 3.045 milioi euro mailegatu ziren, 2023an. Batez beste, 159.000 euroko mailegua eskatu zuen sinatzaile horietako bakoitzak.
Iragan abenduko erreformaren ondotik, Jardunbide Egokien Kodearen sinatzaileek ezin die dirua ateratzageatik ordainarazi adinekoei eta desgaitasunen bat duten pertsonei.
Kontsumobideren arabera, Auzitegi Gorenak berretsitako epai batzuen arabera, hipoteka-mailegua ematen duen bankuak bere gain hartu behar ditu gestoria-, tasazio- eta erregistro-gastu guztiak, bai eta notaritza-gastuen % 50 ere.
2023ko urrian goia jo zuenetik, jaisten ari da eurogunean maileguen kuotak kalkulatzeko erabiltzen den indizea. Urtarrilaren amaierara % 3,614an iritsi da eta gerturatzen ari da duela urtebete zuen mailara.
"Inflazioa gure helburura iristen denean jaitsiko ditugu interes tasak, alegia, % 2ari eutsiko diola ziurtzat jotzen dugunean", azpimarratu du EBZko presidenteordeak.
Horrenbestez, institutu igorleak bere horretan utzi ditu tipoak, urriko hitzorduan balazta zapaldu zuenetik eta ondoz ondoko hirugarren bilera egin ondoren.
EAEko elkarteak uste du Europar Batasuneko Auzitegiaren erabakia "oso garrantzitsua" dela, besteak beste, ezarri duelako 10 urteko preskripzio-epea ez dela fakturak ordaindu zirenetik kontatzen hasten.
Europako Banku Zentraleko kontseilari batzuek ez dute baztertu apirilean interes tasak jaistea. Adierazpen horiek gorabehera, Eburyko aztertzaileek onartu dute "geroz eta zailagoa" dela EBZeko adituen aurreikuspena betetzea.