Gabriel Le Senne (Vox) Balear Uharteetako Parlamentuko presidenteak Mercedes Garrido eta Pilar Costa diputatu sozialistak eta Ganberako Mahaiko kideak kanporatu ditu osoko bilkuratik, hildako errepublikarren argazkiak erakusteagatik, Memoria Demokratikoaren Legea indargabetzeko saioan.
Gogora Institutuak, Bilboko Udalak eta elkarte eta fundazio historikoek eta talde memorialistek antolatutako ekitaldia izan da. Hildako gudarien hainbat senidek hitz egin dute, eta lore eskaintza egin dute.
Arrotxapean atxilotu zituzten 1936an, eta ez zuten haien berririk izan 2022an aurkitu zituzten arte. Monolito bat eta eskultura bat inauguratu dituzte haien omenez.
Arabako Aldundiko Kudeaketa Batzordeko kidea zen, eta tropa frankistek hil zuten. Miranda de Ebroko hobitik atera zituzten Azconaren gorpuzkiak, eta hiru birlobei egindako proba genetikoei esker identifikatu dituzte.
Bizkaiko udalerri horrek ia 30 eraso jasan zituen, Francok aginduta, eta 16 pertsona hil ziren larrienean. Palestinarrak ere gogoratu dituzte omenaldian.
Zornotzako gerra zibileko hobi komunean lurperatu zuten euren osaba Lorenzo. DNA laginak emanak dituzte eta lurpetik atera dituzten gorpuzkinetako bat harena ote den jakiteko zain daude.
Adolfo Cengotitabengoa eta Jaime Iñiguez miliziano bizkaitarren gorpuzkiak senitartekoei eman dizkiete astelehen honetan Zornotzan, Eusko Jaurlaritzak hilerriko hobi batetik atera ostean.
Erorien Monumentua eraistearen eta Memoriaren aldeko mugimenduek egin duten ekitaldian, gorpuzkiak hobietatik ateratzeko lanen argazkiak erakutsi, eta hobi batean loreak utzi dituzte.
Horiekin batera, fusil batekin lotutako hainbat objektu berreskuratu ditu Aranzadi Elkarteak. Urkiolan aurten lurpetik ateratako bigarren gorpuzkiak dira, oraindik identifikatu gabe dagoen beste gudari batenak berreskuratu baitzituzten otsailaren 4an.
PSN, EH Bildu, Geroa Bai eta Zurekin Nafarroa taldeek kontra bozkatu dute. Denek esan du dute frankisten bandoko biktimek hasieratik izan zutela aitortza publikoa, eta beste aldeko biktimak direla ahanzturan geratu zirenak.
Nazio Batuek memoria historikoa defendatzeko "beharrezkoak diren neurriak" hartzeko deia egin diote Espainiako Gobernuari. Estatuko Memoria Demokratikoaren Legea mugatu nahian arauak ari dira Valentzian, Gaztela eta Leonen eta Aragoin.
Atzo, lehen 15 familia sartu ahal izan ziren; horietatik 4 euskaldunak. Jasone Aretxabaletak eta Iñigo Artetxek kontatu diote ETBri han bizitakoa. Bertan sartzeak eragindako korapiloa askatzeak luze joko diela esan dute.
Esbastika bat, eta "Caidos no se toca" edo "Asiron narizon" bezalako leloak agertu dira koalizioaren egoitzako hormetan. Alde Zaharrean kutsu politiko beretsuko pintadak errepikatu dira, "Arriba España" edo "Viva Cristo Rey" bezalako esloganekin.
Iñigo Urkulluk Gernikako memoriarekiko konpromisoa berretsi du, eta biktimen omenezko mausoleoa edo Bakearen Museoa konpromiso horren isla direla nabarmendu du.
Eusko Jaurlaritza duela 85 urte Bearnon zabaldu zen Gurseko kontzentrazio esparruan egindako omenaldian izan da igande honetan. Ia 6.000 euskal herritar baldintza negargarritan izan zituzten 1939 eta 1946 artean bertan.
Hogei bat elkarte memorialistek protesta egin dute koadro erakusketa bitxi baten bidez. Urtasun artistaren lanak dira. Elkarteen arabera, monumentua eraistea da bide bakarra familien memoria eta egia, justizia eta erreparazioa errespetatzeko.
Pedro Sanchez Cuelgamuros Haranean izan da, familiek eskatutako frankismoaren 160 biktima desobiratzeko eta identifikatzeko egiten ari diren lanak bertatik bertara ezagutzeko.
Frankismoaren Biktimak Oroitzeko eta Aitortzeko Eguna dela eta, Gasteizen ekitaldi bat egin da, eta bertan izan dira, besteak beste, Nerea Melgosa Berdintasun sailburua eta Maider Etxebarria Gasteizko alkatea.
Lehendakaria eta Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketarako sailburua ere izan dira goizean goiz Durangon egin den ekitaldi instituzionalean. 1937an, Italiako abiazioak Francoren esanetara egindako bonbardaketan, 213 pertsona hil zituzten Durangon eta 13 Elorrion.
Gainera, hainbat lore-eskaintza egin dituzte Durangoko, Gernikako, Gazako eta Ukrainako biktimen omenez. 1937ko martxoaren 31n, Italiako hegazkinek eta Francoren Armadak Durango bonbardatu zuten. 213 herritar hil ziren.
Frankismoaren azken urteetan 3.000 bat emakume hiltzen ziren urtero espainiar Estatuan. Euskal Herrian, horietako batzuk. Errealitate hori aldatu eta emakumeen aborto eskubidea gauzatu zedin Errenterian "abortu batzordea" sortu zuten.
Manifestazioaren deitzaileek "hamarnaka zauritu eragin dituen Ertzaintzaren karga guztiz basatia" salatu dute. Besteak beste, Ertzaintzaren furgoneta bat gazte baten gainetik igaro dela esan dute, eta zaurituetako batek konortea galdu duela.
Lore-eskaintzaren ostean, Martxoak 3 biktimen elkarteak eta ELA, LAB, ESK eta Steilas sindikatuek deitutako manifestazioa hasi da, "Etorkizun justu baterantz" lelopean. Istiluak izan dira, Ertzaintza manifestariei oldartu zaie eta hainbat lagun zauritu dira. Lau pertsona atxilotu dituzte.
Lore-eskaintzaren ostean, Martxoak 3 elkarteak eta ELA, LAB, ESK eta Steilas sindikatuek deituta, manifestazioa egin dute, "Etorkizun justu baterantz" lelopean. Biktimak gogoratzeko erakundeek sortuko duten memoriala txalotu du Martxoak 3 elkarteak.
El Corte Ingles parean izan dira istiluak. Hainbat manifestarik bengalak eta pintura gorria bota dute eraikinera, eta tentsio uneak izan dira. Ertzaintzak kargatu egin du. Lau lagun atxilotu dituzte eta hainbat zauritu izan dira.
Nerea Martinez Martxoak 3 elkartearen bozeramaileak eskerrak eman dizkie gasteiztarrei, horien "indarra" izan delako "administrazioak martxan jartzea lortu duena".
Lehen aldiz hartu du parte Espainiako Gobernuko ministro batek Martxoaren 3ko biktimen aldeko lore eskaintzan. Angel Victor Torres ministroak 600.000 euroko dirulaguntza iragarri du Martxoak 3 fundaziorako.
Hala ere, ez da adostasunik lortu dokumentuak desklasifikatzeko epeen inguruan. EAJk berriro ekarri duen lege-proposamena da. Espainiako Gobernuak 2022an aurreproiektu bat onartu zuen, baina azkenean bertan behera geratu zen hauteskundeak aurreratzearen ondorioz.
Datorren igandean, 1976ko martxoaren 3ko 48 urte ospatuko dira. Elizaren ondoan eraikitako monolitoan, martxoaren 3ko Biktimen Elkarteko eta sindikatuetako kideek manifestazioa aurkeztu dute, urtero milaka pertsona biltzen dituena.
Gobernu Kontseiluak argi berdea eman dio Gogora institutuaren eta Martxoak 3 Elkartearen arteko hitzarmenari. Zehazki, asteazkenean sinatuko dute, fundazioa eratu bezperan.
200 bat lagunek, 'Sanfermines 78: gogoan!' kolektiboak deituta, errefusatu egin dute trantsizio garaiko Barne ministro ohia Iruñean egotea, 1978ko uztailean German Rodriguez hil zuten polizia ekintzaren "errudun" jotzen dutelako.
"Armada kolpistaren aurrean askatasunaren alde bizia eman zutenen sakrifizioa" goraipatu du Eusko Jaurlaritzak, eta omenaldirik onena gorpuak aurkitzea, identifikatzea eta familiei itzultzea dela adierazi du.
Lehendakaria, Nerea Melgosa Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua eta Gorka Urtaran Arabako Gizarte Politiken foru diputatua izan dira bertan. Prospekzio-lanek jarraitu egingo dute 2024an, gudalekua izan zenez, arrasto gehiago egon daitezkeelakoan.
Litekeena da 3.500 gizon inguru igaro izana bertatik. Iragana begirada kritikoarekin aztertzeko eta gertatutakoa belaunaldiz belaunaldi transmititzeko proposatu du Gogora Institutuko zuzendariak larunbat honetan preso horiei egindako omenaldian.
Errepublika garaian Legorretako EAJko Batzokian sortutako Irrintzi Alai dantza taldearena izandako ikurrina jaso du gaur Legorretako Udalak. 87 urtez etxean ondo gordeta izan du Ezkiaga-Lasa sendiak legorretarrentzat eta Irrintzi Alai dantza taldearentzat sinbolo berezia den ikurrina.
Donostiako Udalean egindako ekitaldi batean jaso ditu Pepik bere aitaren hezurrak, 83 urteren ostean. Ondarretan erail eta desagertutakoetatik identifikatu ahal izan den lehen biktima da. Oiartzungo hilerrira eramanak ziren haren hezurrak, beste askorenen artean.
Aranzadik desobiratze lanekin jarraituko du, eta horiek biktimen inguruko informazio gehiago ematea espero du. Melgosa sailburuak senideren bat inguru horretan hil zela sumatzen duten familiei eskatu die lagin genetikoa emateko, identifikazioa egin ahal izateko.